Verdriet is alle dieren

‘Een kind verliezen, dat is het ergste wat je kan overkomen’. Ik hoor het vaak, lees het geregeld.

Toch: als je ‘Verdriet is een ding met veren’ leest van Max Porter, weet je dat het overlijden van je geliefde óók hartverscheurend is. Verdriet is een vlerk, in wat voor gedaante hij zich ook toont. Gulzig smakkend als de kraai van Porter, klapwiekend als een roofvogel, snoepend en snaaiend als een brutale hond. Verdriet is ook een mol. Hij verstopt zich in je vaten. En af en toe gooit hij er een hoopje uit, je stoot je hoofd tegen de deur van het keukenkastje, want je was er met je gedachten niet bij toen je je bukte. Of je bent je woorden kwijt in een vergadering. Verdriet is een luiaard, het ligt te slapen op een tak. Je kunt niets, je doet niets, er komt niets uit je. Verdriet is een boom, het is zo enorm en stevig dat je er tegen aan kunt leunen, het is onverslijtbaar, als jij dood gaat is het verdriet er nog, en overleeft zelfs je kleinkinderen. Verdriet is er altijd.

Kan iets meer pijn doen dan iets anders? Is het verlies van 2 kinderen erger dan van 1 kind? Of van een geliefde en een kind? Of van je vader en je moeder? Je broer? Of van 3 kinderen? Het komt voor, ook in Nederland: in het dorp van mijn ouders verloor een echtpaar 3 van hun 4 kinderen. Een verkeersongeluk, een zelfdoding, en nog een verkeersongeluk. Ik was met stomheid geslagen. En dan nog komt het maar een klein beetje in de buurt bij de verschrikkingen van mensen wier hele familie dood gebombardeerd is. Of weggevoerd naar Auswitsch. Ik buig het hoofd voor het leed van vluchtelingen. Ik buig zowiezo het hoofd.

En hoe zit het dan met ander al-dan-niet herstelbaar leed? Is dat dan nog relevant naast zoveel ellende? Hoe ontwrichtend is een scheiding? Je huis dat overkoopbaar is na een aardbeving? Een overheid die je dag in dag uit sommeert geld terug te betalen voor zogenaamd teveel ontvangen toeslag? Een vader die je als kind misbruikt? Een ongeluk dat je een dwarsleasie bezorgt en een levenslange rolstoel? Of een hartinfarct? Ernstige artrose? Kanker? Hoe is het als je het zelf hebt, is dat erger dan wanneer je naaste het overkomt?

In het najaar bleek mijn geliefde kanker te hebben. Ik schrok – raak ik haar nu ook kwijt, kan ik dit er nog bij hebben, is er dan nog plaats voor mijn andere verdriet? Verdriet blijkt zich te kunnen vermenigvuldigen, het is een lintworm en rijgt zich aaneen. Verlies, verlies. Verlies van verwachtingen, van vertrouwen, van perspectief. En hoe zeer ik het ook niet wilde, ik ontkwam er niet aan om de zorg voor haar kanker te prioriteren boven de zorg voor mijn verdriet om haar. Logisch, en niet logisch. Het maakte me gaandeweg doffer, minder levendig, het schrijven stokte.. Ik had het zelf niet door tot een maand of vijf later. Een tweede schok volgde, en ontketende een nieuwe vloed. Ik werd weer mens.

Want verdriet wil stromen, moet vloeien, het kan niet opgepot worden. Verdriet is een vis in de zee. Verdriet zijn de tranen waar het zelf door heen zwemt. Verdriet is een kameleon en een magische tovenaar, het is het oog dat kijkt en dat wat het oog ziet. Verdriet is een dikke olifant, een sta-in-de-weg van jewelste, verdriet is een ongelikte beer die zich aandient wanneer je er het minst op voorbereid bent. Verdriet is een flonkerende goudvis die danst en je ogen dolt, een papegaai die alsmaar hetzelfde blijft roepen. Verdriet is een jong veulen dat huppelt in de wei en blij is dat het kunstjes kan doen die door anderen gezien worden. Verdriet is een lammetje dat geaaid wil worden. Verdriet is een jong hondje, dat enthousiast aandacht blijft vragen, overal tegen aan botst, de vaas aan diggelen. Verdriet is een vol bord hutspot in het sprookjespark, hoeveel je er ook van eet, het bord raakt niet leeg. Verdriet wil troost en erkenning, heeft behoefte heeft aan koestering, ongeacht hoe groot het leed. Soms een kusje op de knie.

Verdriet is als het corona-virus, het infecteert de longen, bemoeilijkt de ademhaling en vreet aan je ingewanden.  Al kun je het ook asymptomatisch doormaken en er niets van merken. Soms zit je door verdriet nodeloos in quarantaine; er wordt van je verwacht dat je uitziekt en anderen beschermt, terwijl je prima kunt werken en van betekenis kun zijn. Of zelfs ronduit vrolijk bent. Je kunt er aan dood gaan, je kunt er ook van herstellen. Long-Verdriet is ook mogelijk.

Verdriet is als vlooien, het zit overal, het kriebelt, je wordt er gek van, om je haren van uit je hoofd te trekken. Verdriet is als een paard, het draaft door. Verdriet is een lijster die op de hoogste tak eenzaam voor zich uit zingt. Poep in de broek.

Verdriet is tijdelijk, eeuwig. Verdriet gaat met vakantie. En komt terug. Verdriet is als de branding, golven spoelen af en aan. Golven die oud zeer meebrengen, en nieuw zeer schoon wassen. Soms blijven poelen achter bezaaid met prikkende messen en verschoten vissersnet, waar je aan blijft haken. Waar honden dan weer vrolijk in dollen en kinderen in spartelen. Weten zij veel. Glimlachend kijk je het aan. Tot je je omdraait en onverhoeds op een kwal stap. Nieuw oud verdriet.

Bovenal is verdriet als een wip; hoe dieper je durft te zakken, hoe hoger je besef van liefde reikt. Verdriet moet. Gevoeld.

En nu heb ik er genoeg van. Basta.

Kut, daar begint het weer.

Vooruit, nog één keer. Verdriet is een wild varken, het wentelt zich in de drek, en toch voelt het zich gewassen. Verdriet is als een schoenzool, die slijt ook. Mits je er op loopt. Mits je er op vertrouwt.

Echt, nu is het kláááár. Dat was het.

Shit.

Verdriet is een glimlach.

Dit houdt nooit op.