De klimboom

Het barst hier van de klimbomen. Meestal dennen, die in het open landschap laag vertakt blijven, en dus makkelijk te bestijgen. Dit soort bomen zijn de stroop waarmee ik Pepijn en zijn broer de natuur in kreeg. Zoals hier, op de heide bij Laren en Bussum. Of anders de Kaapse Bossen bij Doorn, of Lage Vuursche. Vaak stokte de wandeling al na 10 minuten, bij het ontwaren van het eerste het beste geschikte exemplaar. Maar met bereiken van de hoogste toppen kwam ook de vervulling, waarna we toch nog een eind de hei op konden.

Op de eerste dag van 2022 zijn de rollen omgekeerd en is een specifieke klimboom voor míj de aanleiding om hier te zijn, terwijl mijn oudste zoon Boris juist mee komt voor de wandeling. Ik wil een foto maken van een exemplaar dat ik een paar dagen terug ontdekte.

Bij deze den geen hoogste toppen, deze ligt juist op zijn kant. De boom is omver gewaaid, het vlakke wortelstelsel ligt bloot, en toch leeft de boom. Twee wortels dippen als zuurstofslangetjes in de grond. Takken op de stam die normaal zijwaarts groeien, groeien nu de lucht in.  De boom fascineert, en ik herinner me de colleges bosbouw aan Wageningen Universiteit. Takken hebben een voorkeur wat groeirichting betreft: heliotrope takken hebben groeipunten die zonzoekend zijn, plagiotrope takken groeien juist zijwaarts. De zijtakken van de den zijn plagiotroop, maar door de horizontale positie van de stam worden ze plots uitgenodigd om omhoog te groeien naar de zon, tegen hun natuurlijk neiging in. Het is te zien dat ze een beetje in verwarring zijn, maar al met al ziet het er krachtig uit. De boom heeft een unieke eigen uitdrukking gekregen.

Kinderen van een jaar of acht, negen klauteren voortdurend over de stam, en lopen van de wortel naar de top. ‘Kijk papa, kijk’, roepen ze met ogen groot van verrukking. De boom raakt me, en niet eens zozeer omdat ik Pepijn tussen de kinderen zie. Ik zie vooral een boom met tegenslag, die leeft en iets betekent. We krijgen allemaal een knauw in het leven, worden omver geblazen, maken traumatische zaken mee, worden ziek, raken ontworteld. Of het nu een gewelddadige vader is, een bemoeizuchtige moeder, een nalatige overheid, een virus, een dronken automobilist, een oorlog, de natuur, het lot, je zelf: wie je er ook verantwoordelijk voor houdt, het oorspronkelijke groeiplan kan niet worden gerealiseerd. Maar als er nog een paar lijntjes zijn die je op aarde houden, is er een kans om een nieuw groeispoor te volgen. Dat maakt ons tot unieke uitdrukkingen van levenskracht, herkenbaar, vitaal en onuitwisbaar. Van waarde voor anderen, al lig je op je rug. Het enige dat nodig is, zijn nog een paar levensstrengen. Had Pepijn ze gehad, dan was hij zonder twijfel een bijzonder en karaktervol mens geworden. Hem was het niet gegund. Mij wel.

We lopen dieper het bos in. Plots laat Boris zijn oog op een boom vallen, hij wil omhoog. Zoals altijd begin ik foto’s te maken als hij bovenin zit – tot ik zelf de kriebels krijg. Ik wil ook omhoog, en klauter me naast hem. Zonder er een woord aan vuil te maken weten we allebei zeker dat Pepijn ergens tussen ons in hangt. We dalen af, maken een flinke lus door het landschap, en praten honderduit over van alles en nog wat: zijn studie, zijn laatste herinneringen aan Pepijn, en in detail de grappen en grollen van afgelopen oudjaarsnacht. Ik ben blij dat hij zoveel vrienden heeft en maakt. Zijn zelfvertrouwen is aanstekelijk. Ik geniet van zijn open aanwezigheid. Boris gaat geen onderwerp uit de weg.  

Ik heb me het afgelopen jaar vaak ontworteld gevoeld, geveld zoals deze den bij Bussum. Elf maanden na zijn dood voel ik heel voorzichtig dat mijn takken nieuwe richtingen aan het zoeken zijn. Ik zal herrijzen, in wat voor vorm dan ook.

Ook Boris zal zijn weg vinden. En hij zal veel voor mensen betekenen. Ooit zullen kinderen langs zijn stam omhoog klauteren. Aan het eind van de middag nemen we afscheid. Ik wil hem niet laten gaan, maar weet dat het niet anders kan. Ik ben geroerd en voel het vocht achter mijn oogleden. Trots en liefde wellen in mijn borst, en omhels hem. Ik houd van deze jonge man.